Dit komt vaak als een tegenvaller voor studenten Russisch: van (bijna) elk Russisch werkwoord zijn er twee. Die wel ongeveer hetzelfde betekenen, maar heel verschillende dingen uitdrukken. Dus moet je beide kennen, en van allebei de vervoegingen leren.

Kijk, dit is helemaal niet moeilijk. Gebieden (bevelen, gelasten) met gebiedende wijs. Ook wel imperatief, van imperare = bevelen. Met deze повелительное наклонение kun je ook beleefd zijn: je drukt er dan een wens, verzoek of advies mee uit.

Met ‘met’ heb je voor de vijfde naamval al meteen het sleutelwoord. Met korting, met Katya, met respect, met de hand: allemaal instrumental case of творительный падеж. Met deze naamval kun je nog veel meer, het is echt een mooi en handig instrument.

De één een w met alleen rechte lijnen (net een E die omgevallen is), de ander hetzelfde met een staart of haak eraan. Of iets dergelijks. Niet alleen uiterlijk liggen ш en щ dicht bij elkaar, ook in klank. Zo dicht dat het onderscheid niet makkelijk te maken is.

Nuttig, handig, interessant: bijvoeglijk naamwoorden zijn overal en onvermijdelijk. Dus is het zinvol, lonend, boeiend, aantrekkelijk, noodzakelijk et cetera om er sprekend en schrijvend mee te kunnen werken. Daarvoor zijn twee dingen nodig.

De joker in het kaartspel, het paard bij schaken: wie onder de zes naamvallen zo’n eigenzinnige zoekt, komt algauw uit bij de vierde. Regels voor de accusatief of винительный падеж zijn eenvoudig, en toch (of juist daardoor) word je er makkelijk door verrast.

In wat voor tijden leven we? Een mens vraagt het zich in deze tijd wel af. Voor een antwoord in het Russisch (of ter afleiding van de tijden) eerst maar eens de namen van de maanden en dagen leren. Hier zijn ze bij elkaar gebracht, met als bonus wat etymologie en grammatica erbij.

De datief (of dative case) heet in het Russisch дательный падеж. Dat vertelt al wanneer je de naamval gebruikt. In дательный zit дать, en dat betekent (net als давать) geven (zie hier voor vervoegingen). Wat weer komt van het Latijn, waarin dare = geven, en datum = gegeven. Wordt er in het Russisch iets gegeven, dan gebeurt dat (zoals in wel meer talen) in de derde naamval.

De naam van een Rus bestaat uit drie delen. Een voornaam (имя), een patroniem of vadersnaam (отчество) en een achter- of familienaam (фамилия). De afkorting Ф.И.О. (фамилия, имя, отчество) is voor Russen een bekende en staat op hun paspoort, rijbewijs en aanverwante documenten.

De eerste naamval (nominatief, именительный падеж) krijg je min of meer cadeau. Zoals een woord in het woordenboek staat, zo staat het ook al in de eerste naamval. ‘Nominatief’ komt niet voor niets van nominare (benoemen), en in именительный herken je wellicht имя en dat is naam.

De ‘gewone’ vormen van de Russische persoonlijk voornaamwoorden (die in eerste naamval) leer je snel of ken je misschien al. Ik = я, jij = ты, hij = он, zij (enkelvoud) = она, het = оно, wij = мы, u/jullie = вы, en zij (meervoud) = они. Die woorden veranderen per naamval; wel zijn er binnen die veranderingen veel overeenkomsten.

Kennis die je hebben wil: het werkwoord ‘hebben’ bestaat eigenlijk niet in het Russisch. Natuurlijk zijn er manieren om bezit uit te drukken, maar dat gebeurt net wat anders dan in veel andere talen. Enigszins indirect. Minder hebberig. Of: iets lyrischer.

Als Russen klokkijken, kijken ze vooruit. In het eerste halfuur zijn ze al op weg naar het volgende, in het tweede vertellen ze hoe ver het nog is. Om dat te begrijpen en dan zelf ook te kunnen doen, moet je wel wat dingen weten. Dit zijn de belangrijkste.

Veel Russische werkwoorden eindigen op -ать of -ить. Beide categoriën hebben eigen vervoegingen. Werkwoorden die eindigen op -ать volgen de eerste of е/ё-vervoeging; eindigen ze op -ить, dan is de tweede of и-vervoeging van toepassing (uitzonderingen en onregelmatigheden hier buiten beschouwing gelaten).

Er zijn heel wat redenen om Russisch te (willen, gaan of blijven) leren. Het is de taal van ’s werelds grootste land, de grootste taal van Europa, en je kunt er in veel landen buiten Rusland ook mee uit de voeten. En misschien wel de beste reden voor Russisch: gewoon de mooiste taal van allemaal.

Elk zelfstandig naamwoord in het Russisch is mannelijk, vrouwelijk of onzijdig. Je moet altijd weten in welke categorie het valt, en meestal is dat niet moeilijk. Woorden die eindigen op een klinker zijn mannelijk, woorden die eindigen op а of я zijn vrouwelijk, woorden die eindigen op о of е zijn onzijdig.

Russisch is een fonetische taal. Zoals je woorden uitspreekt, zo schrijf je ze. Hoe ze zijn geschreven, vertelt hoe je ze uitspreekt. Elke letter heeft een eigen klank en houdt die in de meeste gevallen. Anders dan Nederlands en Engels, is het Russisch daar behoorlijk consequent in.

(Afbeelding © Gummbah)