Vierde naamval: accusatief

Subject: naamvallen

Keywords: Amazing Russian Russian grammar Victoria Arysheva Yana Svet русский с носителем

Gebruik

Lijdend voorwerp

De vierde naamval of accusatief gebruik je als er iets gebeurt met iets of iemand. In de zin is het dan lijdend voorwerp – in het Engels direct object. Ik koop een tijdschrift, ik lees de krant: tijdschrift en krant zijn lijdend voorwerp (en komen in de vierde naamval) omdat ze worden gekocht of gelezen. Je kunt ook zeggen: het onderwerp (ik) voert een actie uit.

Het werkwoord in zulke zinnen (kopen, lezen) heet overgankelijk of transitief.

Overgankelijke (transitieve) en onovergankelijke (intransitieve) werkwoorden (ANS)
Overgankelijk en onovergankelijk (Onze Taal)
Transitive and Intransitive Verbs (Grammarly)

Richting en afstand

De vierde naamval gebruik je ook om richting uit te drukken. Richting een bestemming vooral. En ook voor afstand, in plaats of in tijd.

Naar Rusland (Россия): в Россию.
Naar het werk (работа): на работу.
Over een week (неделя): через неделю.
Hij keek door me heen: он смотрел сквозь меня.

Voorzetsels

Accusatief volgt logischerwijs ook op voorzetsels die richting of afstand aangeven. Zoals в en на (naar), сквозь (door) en через (over). Bij в en на volgt ook vaak zesde naamval (voorzetsels dan in de betekenis van in of op). Vierde naamval indien antwoord op de vraag куда (waarheen), en ook (aan het eind) in gebruikelijke constructies als из … в (uit … naar) en с … на (van … naar).

Op по kan vierde maar ook derde naamval volgen. Op за (voor) en под (onder) zowel de vierde als de vijfde. За plus vierde is veelvoorkomend, ook in zinnen waar je niet direct richting of afstand in herkent.

Ik (v.) ben blij voor u: я рада за вас.

Betalen voor de huur (аренда): платить за аренду.

Vechten voor het land (страна): бороться за страну.

Bedankt voor de wodka: спасибо за водку.

Meer in Russian Preposition ЗА / Accusative case (Live Russian, 2018, 9 m).

Zie van hetzelfde kanaal over de vierde naamval

Russian cases through examples / The preposition ЗА (2017, 3 m)
Russian cases through examples / Direct object (2017, 6 m)
Russian cases through examples / Direction of motion (2017, 5 m)
Russian cases through examples / Masculine animate words (Live Russian, 2017, 2 m)

Zie ook

Accusative case Russian/Предлоги В,НА,ЗА,ПОД, ЧЕРЕЗ и т. (Marina, 2017, 21 m)
Russian Grammar: Prepositions with Accusative Case (OSUEcampusFL, 2013, 15 m)
Prepositions Governing the Accusative Case (Alpha Dictionary)

Dagen van de week

Ook om op maandag, op dinsdag, op woensdag enz. te zeggen, gebruik je de vierde naamval. Met het voorzetsel в en bij dinsdag во, De naamval is alleen zichtbaar bij de dagen die eindigen op op a (в среду, в пятницу, в субботу).

Ook zonder voorzetsel wordt de accusatief gebruikt. Elke zaterdag: каждую субботу.

Zie Russische kalenderwoorden.

Werkwoorden

Vierde naamval na gangbare werkwoorden als читать (lezen), помнить (herinneren), строит (bouwen), покупать (kopen), знать (weten), готовить (koken), слушать (luisteren), изучать (studeren) en любить (houden van). Allemaal transitief, en van zulke werkwoorden zijn er veel. Je gebruikt ook vierde (of derde) naamval bij de werkwoorden van beweging, een onderwerp op zich en voor later.

Vervoegingen

Mannelijk en onzijdig

Het makkelijkst aan de vierde naamval is dat onzijdige woorden ongewijzigd blijven, en mannelijke meestal ook. Een журнал (tijdschrift) bijvoorbeeld – of je het nou koopt of leest of in brand steekt, het woord blijft hetzelfde omdat het mannelijk is. Je kunt ook zeggen: журнал zoals in de eerste naamval (nominatief).

Vrouwelijk

Vrouwelijke woorden veranderen wel, maar de regel is niet moeilijk. Een slot-а wordt wordt у, en я wordt ю. Dat rijmt en onthoudt dus gemakkelijk. Het geldt ook voor bijvoeglijk naamwoorden. Nog makkelijker is het als het woord eindigt op het zachte teken (ь) want dan verandert er niets.

Zie deze Russian Cases – Nouns in the Accusative (Russian grammar, 2013, 4 m).

Voorafgaand en van hetzelfde kanaal een Introduction to the Accusative (2013, 2 m). Daarin ook de verklaring waarom in het Russisch woordvolgorde flexibel is. Борис любит Ольгу (Boris houdt van Olga) is gelijk aan Ольгу любит Борис. De vierde naamval heeft Ольгу van Ольга gemaakt: dat vertelt dat van haar wordt gehouden, en de rest doet er dan niet meer toe.

Bijvoeglijk naamwoorden in de Introduction to the Accusative: Adjectives (2020, 2 m).

Dood of levend

Mannelijke woorden veranderen wél wanneer ze betrekking hebben op een levend wezen. Is het bezield (одушевлённое of animate), dan volgt het de regels van de tweede naamval (genitief). Niet alleen maar naar de letters kijken dus. Ik zie een journalist (журналист): я вижу журналиста.

Tweede en vierde naamval hebben dus ook dezelfde persoonlijk voornaamwoorden. Tamara heeft er een liedje over (2019).

Wat beschouwd wordt als levend (of niet-levend) is een verhaal apart. Zie Wanted Dead Or Alive: Noun Animacy in Russian (Russian Language Blog, 2015) en Кто? Что? Одушевленное и неодушевленное (Шишкина школа, 2014, 7 m).

Training

Meteen een training in deze Accusative Case with Direct Object | Practice 1 (Amazing Russian, 2018, 9 m). Er is ook een Practice 2 (2020, 5 m).

Voorafgaand en van hetzelfde kanaal een Accusative Case: Introduction (2018, 11 m). Ook dat gaat kort in op de vrijheid in woordvolgorde die de vierde naamval geeft. Behandelt ook wat grammatica, en geeft acht overgankelijke werkwoorden waar de vierde naamval op volgt: читать, писать, знать, понимать, изучать, слушать, смотреть, любить (lezen, schrijven, weten, begrijpen, studeren, luisteren, kijken, houden van).

Meervoud

Ook in het meervoud volgen alle неодушевлённое (niet-bezielde) of inanimate woorden de regels voor nominatief. Mannelijk en onzijdig zowel als vrouwelijk. Zijn ze wel bezield, dan zien ze eruit (allemaal) zoals in de genitief, en dan wordt het nog best ingewikkeld.

In Russian Cases – Accusative Plural (Russian grammar, 2013, 2 m) voorbeelden als Я знаю этих студентов en Я знаю этих девушек.

Meer vervoegingen in Винительный падеж. Существительные. Часть 1 (О русском по-русски, 2019, 17 m), zie ook deel 2 en Винительный падеж| Прилагательные (2020, 19 m). En Винительный падеж. Окончания (Russian Language for Life and Work, 2018, 9 m).

3 samenvattingen

Victoria Arysheva houdt het tempo er goed in. Wellicht iets voor later, of om vaker terug te kijken. + 1 vanwege poëtische voorbeeldzinnen als солнце зашло за тучу (zon verdween achter wolken) en сквозь туман и тучи самолёт летит вперёд (door mist en wolken vliegt het vliegtuig voort).