Boris Ryzhy (1974-2001)

Onderwerp: Literatuur documentaire -- Trefwoorden: Boris Ryzhy poëzie Хаски

Een dichter bij wie je het vaak eerder hebt over zijn dood dan over leven of werk. Net niet in de Club van 27, maar het scheelde weinig. In september 2001 zou Boris Ryzhy 27 worden, in maart beroofde hij zichzelf van het leven. Uit zijn Завещание (testament): Договоримся так: когда умру, ты кресть поставишь над моей могилой: we spreken het zo af: wanneer ik sterf, plaats jij een kruis boven mijn graf.

Documentaire en portret

Meer over Ryzhy’s leven (en het waarom van die vroege dood) in de documentaire van Alione van der Horst (2009, 59 m). Introductie (2 m) hieronder (met muziek van Beirut); zie ook deze (1 m).

Volledige versie te bekijken op vpro.nl, op de website van de regisseur, of (voor 5 euro slechts) bij idfa.nl. Aliona van der Horst maakte ook Liefde is aardappelen (2017); zie trailer (2 m), kijk op 2doc.nl, daar ook DocTalks (22 m).

Voor meer over en van Борис Рыжий, zie Поэт Борис Рыжий, Сентиментальное путешествие на Вторчермет (19 m), Борис Рыжий (2006) (18 m), en deze plaatjes uit het Фотоальбом (2013, 3 m).

Werk en uitvoeringen

Poëzie van Ryzhy is te lezen op стихи.ру en поэтика.рф.

Op YouTube veel gedichten te beluisteren; soms valt er ook nog wat te zien.

Recentelijk (juni 2020) declameerde Irina Gorbacheva (Ирина Горбачёва) Море vanaf een balkon, en zie ook deze Джойс (Проект Кинопоэзия, 2019). Voor de inplak viel de keus op rapper Хаски (Husky).

Хаски feat. Борис Рыжий
(GQ Russia, 2017, 1 m)

Muziek

Ook andere muzikanten deden en doen het hunne met de taal van Rhyzhy. Hoor en zie onder meer Vladimir Kirkin (Пока я спал, повсюду выпал снег), Sergey Nikitin (Качели), en de band Molchat Doma. De tekst van Sudno / Судно (2019) is ontleend aan Эмалированное судно (1997). Dit ten slotte is (gemaakt met) Настоящая любовь (door Гόголем, 2020).

Lees

Een terugblik op de Sovjet-Unie door de ogen van dichter Boris Ryzhy (Diggit Magazine, 2018)
Boris Ryzhy, dichter en bokser uit de Schrootwijk (Rusland in woord en beeld, 2008, 2013)
Boris Ryzji, een gedoemd poëet en een goede hooligan (Volkskrant, 2008, voor abonnees)
Tussen dichters en bandieten (De Groene Amsterdammer, 2008)

laatste bewerking 17-11-2020

Foto: Igor Mukhin

Vanaf zijn zestiende fotografeert Игорь Мухин (1961). Met een Смена-8М. Dus wanneer hij in de jaren 80 onder kunstenaars en muzikanten is, heeft hij een geoefend oog – en een betere camera. Mukhin (soms Moukhin) ziet grote veranderingen, en begint ze vast te leggen.

Samizdat (Weg met Big Tech)

Vrijheid van meningsuiting neemt overal af, al verschillen de redenen per regio. Ondertussen neemt de macht van Big Tech al net zoveel toe als de bemoeizucht ervan. Zo komt in de nieuwe tijd een haast vergeten sovjetantwoord weer in beeld: samizdat, de ondergrondse doe-het-zelf pers en distributie.

Vlag en wapen (2/2): Joris en de Adelaar

Bij een land en de vlag hoort ook een wapen. Nederland een leeuw, Frankrijk een haan, Nieuw-Zeeland een kiwi en de Verenigde Staten een zeearend. In Rusland is het een adelaar met twee koppen en drie kronen, en een man op een paard die net een draak heeft doodgestoken met een speer.

Vlag en wapen (1/2): Russische vlag

Wie de huidige Russische vlag ziet, denkt algauw ook aan de Nederlandse. Daarmee zit je meteen in de juiste richting omtrent de herkomst van de Russische driekleur: het wit-blauw-rood van de Russische Federatie stamt direct af van het rood-wit-blauw uit Nederland.

Verborgen schatten: Kladmen (The Dropman)

Rusland kent strenge wetten op het vlak van drugsbezit en -handel. Forse straffen ook. Dus komt de dealer niet aan huis, maar verstopt een кладмен (kladman) de bestelling, die de klant moet zien te vinden.

Joeri Gagarin (1934-1968)

Een Russische Hall of Fame kun je maar op één manier beginnen: door die te lanceren, met wie anders dan Joeri Gagarin. Die op 12 april 1961 als een eenvoudige jongen van 27 de Vostok 1 in stapte, zich de ruimte in liet schieten, en twee uur later terugkwam als wereldster.